Στις Πρέσπες και συγκεκριμένα στο χωριό Καλλιθέα στεγάζεται ένα μουσείο αντάξιο της προσφοράς ανταρτών – μαχητών και κατοίκων της ευρύτερης περιοχής – από το Βίτσι έως τις Πρέσπες – στους λαϊκούς αγώνες της δεκαετίας 1940–1950.
Ιστορικά Στοιχεία της περιοχής Πρεσπών
Η επιλογή του χωριού βασίστηκε στο γεγονός ότι σ’ αυτό το τμήμα της περιοχής, τόσο στη διάρκεια της τριπλής κατοχής (ιταλικής – γερμανικής – βουλγαρικής) όσο και στην ένοπλη ταξική αναμέτρηση 1946 – 1949, αναπτύχθηκαν σημαντικές δυνάμεις του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ αρχικά και του ΔΣΕ αργότερα, ενώ ήταν ιδιαίτερα σημαντική η βοήθεια των κατοίκων στα ένοπλα λαϊκά τμήματα.
Στη διάρκεια της τριπλής κατοχής, οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ διατήρησαν ελεύθερα σημαντικά τμήματα της περιοχής, ενώ ξεχωριστή ήταν η δράση της Εθνικής Αλληλεγγύης και των Λαϊκών Συμβουλίων. Αυτήν την περίοδο, ο ΕΛΑΣ, παράλληλα με τη δράση του ενάντια στους κατακτητές, έπαιξε κεντρικό και μοναδικό ρόλο στο χτύπημα διάφορων αυτονομιστικών κινήσεων, κόντρα στις επιδιώξεις των Άγγλων που καλλιεργούσαν τον διχασμό του ντόπιου πληθυσμού.
Στην περίοδο δράσης του ΔΣΕ πάνω απ’ το χωριό Καλλιθέα υπήρχαν εργαστήρια ιματισμού, δίπλα στο χωριό Καρυές οι αποθήκες. Στον Λευκώνα ήταν τα έμπεδα. Στο Πλατύ και τον Λαιμό αναπτύσσονταν η ΣΑΓΑ (Σχολή Αξιωματικών Γενικού Αρχηγείου), στον Αγ. Γερμανό η τροφοδοσία, πιο πέρα στην Οξυά και τη Μικρολίμνη ήταν τα εργαστήρια και η Σχολή Πυροβολικού.
Τα υπόλοιπα χωριά όπως το Ανταρτικό, η Σφήκα, η Κρυσταλλοπηγή, η Δασερή, το Αγκαθωτό, η Πύλη, ο Πυξός αλλά και τα χωριά των Κορεστείων είχαν τη συμβολή τους στην τροφοδοσία, ενώ στο Βροντερό ήταν το μεγάλο νοσοκομείο σε σύνδεση με τα νοσοκομεία στο Περβάλ και το Τίρνοβο.
Με την είσοδό του στο μουσείο, ο επισκέπτης μαθαίνει για την ευρύτερη περιοχή Φλώρινας – Καστοριάς, για τα χωριά, τα βουνά και τις κοιλάδες που, με όρια το Βίτσι και τις Πρέσπες, έχουν τη δική τους ξεχωριστή Ιστορία και προσφορά στους αγώνες του λαού μας σ’ όλες τις φάσεις της σύγχρονης ιστορικής περιόδου. Επισημαίνεται ότι η περίοδος 1940 – 1950, στην οποία αναφέρονται τα υλικά αυτού του μουσείου, χαρακτηρίζεται:
Στοιχεία αυτής της περιόδου φιλοδοξεί να αναδείξει αυτό το μουσείο με αυθεντικά ντοκουμέντα της εποχής, οριζόμενο το ίδιο το μουσείο σαν ένα τοπόσημο δίπλα στα άλλα, της αντίστοιχης ιστορικής περιόδου, μνημεία και μουσεία που έχουν ήδη στηθεί για την περίοδο 1940 -1950.
Στο χάρτη που υπάρχει στον προθάλαμο του μουσείου καταγράφονται βασικές τοποθεσίες, με ιδιαίτερα επισημασμένα τα σημεία στάθμευσης δυνάμεων του ΔΣΕ, ενώ μορφές μαχητών υποδέχονται τον επισκέπτη.
Στην κύρια αίθουσα, η αφήγηση ξεκινά από την τριπλή κατοχή και συνεχίζεται με την έξοδο των ανταρτών στο βουνό. Μια ενότητα ντοκουμέντων αφορά στην απελευθέρωση, μάλιστα με σπάνιο φωτογραφικό υλικό από τη μέρα απελευθέρωσης της Φλώρινας και μία άλλη μιλά για τη λαϊκή εξουσία αυτήν την περίοδο. Ξεχωριστή αναφορά γίνεται στην ΕΠΟΝ, καθώς νεολαίοι ήταν στην πλειοψηφία τους οι αντάρτες.
Ειδική αναφορά γίνεται στη βουλγαρική κατοχή και την αντιμετώπισή της από το ελληνόφωνο στοιχείο που πάλεψε ενωμένο με τους σλαβόφωνους της περιοχής.
Η τρίτη ενότητα ξεκινά με στοιχεία για το τρομοκρατικό πογκρόμ που ξέσπασε μετά την απελευθέρωση κατά των αγωνιστών.
Ακολουθεί η πορεία συγκρότησης των πρώτων ένοπλων ομάδων, παρουσιάζεται ένα γράμμα των οπλισμένων χωρικών προς τους συγχωριανούς τους και άλλες στιγμές από τη συγκρότηση του ΔΣΕ.
Η αμέσως επόμενη ενότητα εισάγει τον ΔΣΕ στην περιοχή της Πρέσπας με στιγμιότυπα και κεντρικό αφιέρωμα στο καμάρι του ΔΣΕ, τη Σχολή Αξιωματικών του Γενικού Αρχηγείου. Παράλληλα, σε δύο προθήκες παρουσιάζονται σχετικά ντοκουμέντα από το Αρχείο του ΚΚΕ.
Ακολουθεί η ενότητα για τις γυναίκες, τη συμμετοχή τους στον ΔΣΕ και τη Συνδιάσκεψη της Πανελλήνιας Δημοκρατικής Ένωσης Γυναικών που έγινε στο Βίτσι.
Ενότητα για το Υγειονομικό του ΔΣΕ και σε αυτή μάλιστα παρουσιάζονται για πρώτη φορά σε έκθεση φωτογραφίες από τις μέρες κατασκευής του νοσοκομείου στη Σπηλιά στο Βροντερό.
Ειδική ενότητα αφιερωμένη στα χωριά και τους κατοίκους των Πρεσπών.
Στιγμές από τη ζωή, τα ερειπωμένα χωριά, τους συνεταιρισμούς, την αλληλεγγύη, τη βοήθεια στον ΔΣΕ.
Συγκλονίζει η εικόνα του Αγκαθωτού γεμάτου ζωή, εκεί που σήμερα δεν υπάρχει πέτρα πάνω στην πέτρα, όπως το ίδιο συμβαίνει και στον Πυξό, που στην έκθεση εικονίζεται την περίοδο που είχε κοντά στους 2.000 κατοίκους.
Ενότητα για το παιδοσώσιμο από τους βομβαρδισμούς.
Δύο ενότητες αρχειακού υλικού. Η μία, την περίοδο που τα παιδιά συγκεντρώνονται στα δάση για να σωθούν και η δεύτερη, όταν τα παιδιά φιλοξενούνται πλέον στις Λαϊκές Δημοκρατίες.
Ειδική αναφορά στην επίσκεψη του Γάλου ποιητή Πωλ Ελυάρ στην περιοχή.
Δίπλα αναπτύσσεται η ενότητα για την πλατιά μορφωτική δουλειά στην περίοδο δράσης του ΔΣΕ, ενώ μία ακόμα ενότητα αναφέρεται στη σημαντική συνεισφορά των σλαβόφωνων κατοίκων της περιοχής στον ΔΣΕ.
Ενότητα για την έκταση της Ελεύθερης Ελλάδας και τη διασπορά των δυνάμεων του ΔΣΕ στην περιοχή.
Δύο κείμενα με βασικές εκτιμήσεις για τον ΔΣΕ και εκείνη την περίοδο πλαισιώνουν τα υλικά.
Τα εκθέματα στο μουσείο του ΔΣΕ στη Καλλιθέα και η συλλογή του εμπλουτίζονται διαρκώς με νέο αρχειακό υλικό που έρχεται στο φως.
Στον αύλειο χώρο του μουσείου αναγράφονται τα ονόματα των 1450 νεκρών μαχητών και μαχητριών του ΔΣΕ από τα χωριά των Πρεσπών.
Αν πρόκειται να επισκεφτείτε το μουσείο, καλέστε στο παραπάνω τηλέφωνο για να κλείσετε ραντεβού
Σε ολόκληρο το μουσείο και τον περίβολο με το μνημείο επιτρέπονται οι φωτογραφίες.
Σε όλα τα μουσεία υπάρχουν διαθέσιμες εκδόσεις και βιβλία για την εποποιία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΔΣΕ
Δεν υπάρχει εισιτήριο για την επίσκεψη στο μουσείο.
Για την κατασκευή του μουσείου για τη δράση των ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και ΔΣΕ συνέβαλε ο δήμαρχος Πρεσπών Παναγιώτης Πασχαλίδης, με τη σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου Πρεσπών και την ομόφωνη απόφαση των κατοίκων του χωριού Καλλιθέα.
Επιδιώκουμε κάθε προσωπική συμμετοχή και συμβολή για την μελέτη, το σχεδιασμό,
την κατασκευή, την συντήρηση των Μνημείων και των Μουσείων.
Το φως θα καίει για πάντα για αυτούς που νίκησαν το θάνατο,
με την δική σας συμβολή!
Όμιλος για την προστασία & διάδοση των αγωνιστικών και πολιτιστικών παραδόσεων του λαού μας.
© 2025 Πίνδος • All Rights Reserved
